Η αλήθεια για την καταστροφή των Αρχαίων Μνημείων, π. Διονύσιος Κατσούλης: Ιστορικός - Αρχαιολόγος

Πηγή

Δεν είναι ιστορική αλήθεια η θεωρία περί «χριστιανοταλιμπάν καταστροφέων» σε κάθε τι που θύμιζε τον ελληνικό πολιτισμό (ναούς, φιλοσοφία κλπ κλπ). Ούτε για όλες τις συμφορές της Αρχαίας Ελλάδας ευθύνονται οι χριστιανοί. Για πολλές από αυτές ευθύνονται οι ίδιοι οι Έλληνες, οι εμφύλιοι πόλεμοι, οι κατακτητές και οι λεηλασίες, τα φυσικά αίτια, οι σεισμοί, οι πυρκαγιές)...

Η δίωξη των επιστημόνων και των φιλοσόφων

Η Ολύμπια θρησκεία επικράτησε από τα Γεωμετρικά Χρόνια (1100 π.Χ. έως 750 π.Χ.) και διήρκεσε μέχρι την ελληνιστική εποχή, δηλ. μέχρι τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ.   Μετά από αυτό το γεγονός η σκέψη των Ελλήνων αλλάζει και ως προς την θρησκεία. Ουσιαστικά, ένα κομμάτι των Ελλήνων κατήργησε το δωδεκάθεο και άλλαξε θρησκεία πριν τη γέννηση του Χριστού. 

Όταν ο Φιλόλαος ήταν ο πρώτος που εκθρόνισε τη Γη από το κέντρο του Κόσμου και στη θέση της έβαλε μια πύρινη σφαίρα μια Εστία γύρω από την οποία στρέφεται η Γη κάθε 24 ώρες. Θεωρούσε ότι ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη περιφέρονται γύρω από αυτή την πύρινη σφαίρα.

(Η επινόηση αυτή του πυθαγόρειου Φιλολάου, ότι δηλαδή η Γη και η

Σελήνη κινούνται, ήταν πραγματική επανάσταση για την εποχή του. Αυτός ο επιστήμονας κινδύνευε να χάσει τη ζωή του. Δεν υπήρχε ανεξιθρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα. Ή πίστευες στις στούς ολύμπιους θεούς ή πήγαινες στον θάνατο).

Και οι Σοφιστές διατύπωσαν μια θεωρία για τον Ήλιο.  Ο προσωκρατικός φιλόσοφος και επιστήμονας Αναξιμένης πίστευε ότι ο Ήλιος προήλθε από τη Γη, πως έχει σχήμα όμοιο με αυτήν αλλά πως απέκτησε μεγάλη θερμότητα λόγω της γρήγορης κίνησής του. Δηλαδή, κλόνισε καθιερωμένες αυθεντίες της θρησκείας, της πολιτείας, έθεσε το ερώτημα αν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια και ώθησε τον άνθρωπο να αναζητήσει ακλόνητες αξίες και σκοπούς στη ζωή του. Τότε θεωρήθηκε βλάσφημος. Οι Αθηναίοι, ο απλός λαός, όταν άκουσαν ότι ο Ήλιος δεν είναι θεός αλλά ένα φυσικό ουράνιο σώμα, επαναστάτησαν και ο Περικλής τον φυγάδευσε για να μην τον λιντσάρουν...

Αυτό το ερώτημα, αν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια, ανέλαβαν να το απαντήσουν ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και τόσοι άλλοι φιλόσοφοι εκείνης της εποχής.

Ο Σωκράτης κατηγορήθηκε και δολοφονήθηκε επειδή αμφισβήτησε την Ολύμπια θρησκεία και όπως είδαμε δεν ήταν ο μοναδικός. Πολλοί φιλόσοφοι που δεν πιστευαν στο δωδεκάθεο, και ότι τα στοιχεία της φύσης είναι θεοί (ο Ήλιος, η Σελήνη είναι θεοί, στοιχεία της φύσης είναι θεοί που ήταν ειδωλολατρικές ανοησίες), βρήκαν τον θάνατο από το κράτος.

Φαντασθείτε την πνευματική αντίληψη αυτής της εποχής. Μιλάμε για διωγμούς. Το κράτος δεν αποδεχόταν ούτε τους φιλόσοφους, ούτε τους επιστήμονες.

Και όλοι μας λένε ότι αυτά γίνονταν στον μεσαίωνα, ενώ βλέπουμε ότι στην Αθήνα του 5ου αιώνα γίνονται πράγματα που εμείς θεωρούμε ότι γίνονταν μόνο στον Μεσαίωνα.

Ο Πλούταρχος στον Βίο του Δικαίου μας αναφέρει ότι μετά τον Πλάτωνα, τον 4ο αιώνα, άρχισαν οι άνθρωποι να καταλαγιάζουν και να αντιμετωπίζουν με πιο ήπιο τρόπο τις καινούργιες θεωρίες, αυτές που δημιουργούσε η ελληνική σκέψη, η ελληνική διανόηση, η φιλοσοφία, οι επιστήμες που αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα, και οι Έλληνες έβλεπαν αλλιώς τα πράγματα πλέον. Τουλάχιστον δεν κινδύνευαν να πεθάνουν, να τους εξοντώσουν, να τους κάψουν τα βιβλία, γιατί είχαν συμβεί στο παρελθόν.

Μετά τον Μέγα Αλέξανδρο

Μετά τον Μέγα Αλέξανδρο, στα ελληνιστικά χρόνια έχουμε μια μεγάλη ανάπτυξη των επιστημών, των μαθηματικών, της αστρονομίας, της ιατρικής, έχουμε τους αρχαίους Έλληνες μεγάλους επιστήμονες, τον Ευριπίδη, τον Ευκλείδη, φοβερές διάνοιες, οι οποίοι δίνουν ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στην ελληνική διανόηση, και εκεί πλέον βλέπουμε ότι καταρρέει το δωδεκάθεο στις συνειδήσεις των Ελλήνων.

Όταν φτάνουμε στην εποχή του Λουκιανού, στα Ρωμαϊκά χρόνια, που γράφει διάφορα σατυρικά έργα, να κοροϊδεύουν πλέον τον ίδιο τον Δία, καταλαβαίνουμε ότι έχουν αλλάξει πολλά στην σκέψη των ανθρώπων, όχι μόνο των Ελλήνων, αλλά όλου του κόσμου. Βλέπουμε ότι ένα μεγάλο τμήμα έχει πάψει να πιστεύει στο δωδεκάθεο. Όλα αυτά συμβαίνουν πριν γεννηθεί ο Χριστός, πριν εξαπλωθεί ο χριστιανισμός.

Οι ίδιοι οι Έλληνες αναζητούν άλλους θεούς, δεν ικανοποιούνται από τον Δία, δεν πιστεύουν πια στον Δία, τον νοιώθουν σαν κάτι ξένο.

Βλέπουμε μικρότερους θεούς, τον Ασκληπιό, τον Διόνυσο, τον Ηρακλή ή να βλέπουμε αιγυπτιακούς θεούς να εισάγονται στον ελληνικό χώρο και να αρχίζουν να λατρεύονται. Βλέπουμε ότι ο Έλληνας αναζητά κάτι διαφορετικό θρησκευτικό, έχει βγάλει απ’ την καρδιά του το Δωδεκάθεο. Εχει γεράσει, έρχεται το τέλος του.

Εκεί λοιπόν, μέσα σε όλη αυτή την αναζήτηση και τον προβληματισμό της Ρωμαϊκής εποχής που οι Έλληνες πλέον δεν έχουν την εξουσία στα χέρια τους και είναι υποταγμένοι στους Ρωμαίους, είναι πλέον ένας λαός κατεκτημένος, εκεί είναι που εμφανίζεται ο Χριστός, ο Κύριός μας, εκεί είναι που οι άγιοι Απόστολοι παίρνουν την Πεντηκοστή την εντολή και την χάρη από τον Θεό, να εξαπλωθούν σε όλον τον κόσμο και να δημιουργήσουν την εκκλησία (των πιστών), κι εκεί είναι που γίνεται η συνάντηση των δύο κόσμων, ελληνισμού και χριστιανισμού.

Και εκεί βλέπουμε ξεκάθαρα και από την περιοδεία του Απόστολου Παύλου εδώ στην Αθήνα και στην Μακεδονία, και στην Κόρινθο και σε άλλες περιοχές.

Να μην ξεχνάμε ότι Ελληνισμός δεν υπήρχε μόνο στην σημερινή γεωγραφική Ελλάδα, υπήρχε σχεδόν παντού, ιδίως η Ανατολική Μεσόγειος είχε παντού Έλληνες. Από την σημερινή Ουκρανία μέχρι κάτω την Αίγυπτο. Υπάρχει ένας άλλος κόσμος, ένας κόσμος που βρίσκεται υπό την κατοχή του ελληνικού πνεύματος, έστω και κάτω από την κατοχή των Ρωμαϊκών όπλων.

Αλλά πολιτιστικά τουλάχιστον, κυριαρχεί η Ελληνική γλώσσα, η ελληνική σκέψη, και εκεί έρχεται ο Χριστιανισμός που οι Έλληνες με την ελεύθερη συνείδησή τους επιλέγουν να ακολουθήσουν τον χριστιανισμό, βρίσκουν στο πρόσωπο του Χριστού και της διδασκαλίας του Χριστού ότι είναι η αλήθεια που αναζητούσαν τόσα χρόνια. Αν μη τι άλλο, δεν είμασταν ένας πρωτόγονος λαός που δεν ήξερε τίποτα και πήγαν κάποιοι και τον υποχρέωσαν να πιστεύει. 

Οι καταστροφές απο φυσικές αιτίες

Η καταστροφή των μνημείων δεν μπορεί να αποδοθεί σε μία αιτία. Υπάρχουν πάρα πολλές αιτίες για τις οποίες καταστράφηκαν τα αναρίθμητα μνημεία που υπήρχαν από την αρχαιότητα στον  Ελλαδικό χώρο που είχαν φτιάξει οι πρόγονοί μας, και όχι μόνο μνημεία-οικοδομήματα, κτίρια δηλαδή, αλλά και έργα τέχνης, αγάλματα, γενικότερα όλα αυτά τα στοιχεία που συνθέτουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, το υλικό τμήμα του.

Να αναφέρουμε επιγραμματικά, κάποιες από τις φυσικές αιτίες καταστροφής, είναι πρώτα απ’ όλα ο σεισμός. Είμαστε μια σεισμογενής χώρα, και βλέπουμε ότι ο σεισμός καταστρέφει κτίρια που χτίστηκαν στην σύγχρονη εποχή, πόσο μάλλον κτίρια που είναι δύο-τριών χιλιάδων ετών, πόσο μάλλον θα είναι ευάλωτα στις σεισμικές δονήσεις.

Το πρώτο παράδειγμα είναι ο φυσικός παράγοντας. 1. Σεισμοί, 2. Πυρκαγιές.

Ας φανταστούμε έναν αρχαίο ελληνικό ναό, πώς ήτανε. Η στέγη του...εμείς σήμερα βλέπουμε τα μαρμάρινα μέρη του, δεν ήταν από μάρμαρο ολόκληρος ο αρχαίος ελληνικός ναός των κλασσικών χρόνων, η στέγη του ήταν αυτό που λέμε τα ξύλινα «ψαλίδια».

 Ξύλινα ψαλίδια στέγης (τριγωνικά)

Υπήρχαν ξύλινα δοκάρια, τριγωνικά (τα ψαλίδια),  με σανίδες, πάνω στα οποία έμπαινε η κεραμοσκεπή, κεραμίδια. Ας μην ξεχνάμε ότι δεν υπήρχε ηλεκτρισμός. Μια πυρκαγιά μπορούσε να πιάσει, και θα καίγονταν τα ξύλινα μέρη, το κτίριο κατέρρεε πάλι, καταστρεφόταν ο μισός ναός.(Γι' αυτό και οι αρχαίοι ναοί είναι «άστεγοι»..)

Και μόνο ο χρόνος σε αυτά είναι αρκετός, θα μπορούσαν να σαπίσουν τα ξύλα, να σπάσουν, να καταρρεύσει η στέγη και να συμπαρασύρει και το υπόλοιπο μνημείο.

Έχουμε λοιπόν μια σειρά από φυσικά φαινόμενα, τα οποία κάποιες φορές δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν, να γίνουν αντιληπτά. Μερικές φορές, βέβαια, στις ανασκαφές γίνεται αντιληπτό. Ιδίως, από τον τρόπο που έχει σπάσει ένας κίονας, υπάρχει ενας αρχιτέκτονας, ενας μηχανικός που μπορεί να καταλάβει αν είναι από σεισμική δόνηση ή αν είναι από ανθρώπινο χέρι.

Από κει και πέρα, πρέπει να γνωρίζουμε ότι ένα πλήθος μνημείων είχε καταστραφεί πριν την χριστιανική εποχή, πάλι από διάφορα αίτια.

Έχουμε τις διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις και τις βαρβαρικές επιδρομές που έχουν συμβεί στον ελληνικό χώρο. Όλοι φαντάζομαι γνωρίζουμε τους Περσικούς πολέμους (500-449 π.Χ. σε Ηπειρωτική Ελλάδα, Θράκη, Αιγαίο, Μικρά Ασία, Κύπρο και Αίγυπτο). Όταν εισέβαλλαν οι Πέρσες δεν σκότωναν μόνο Έλληνες, έκαναν και καταστροφές μνημείων. Όταν κατέλαβαν την Αθήνα και κατέλαβαν την Ακρόπολη, πριν χτιστούν τα σημερινά οικοδομήματα, ο Παρθενώνας, υπήρχαν άλλοι ναοί, στην θέση του Παρθενώνα υπήρχε άλλος ναός στον οποίο έβαλαν φωτιά, έκαψαν την Ακρόπολη, προκάλεσαν βανδαλισμούς. 

Όπως αντίστοιχα οι Πέρσες είχαν κάνει βανδαλισμούς στην Βαβυλώνα όταν την είχαν κατακτήσει.

Ολοι οι λαοί στις κατακτήσεις τους ο ένας κατέστρεφε τα μνημεία του άλλου. Υπάρχει και ένας συμβολισμός στον πολυθειστικο κόσμο οι διάφοροι θεοί είναι σε μια αντιπαλότητα μεταξύ τους. Όταν λοιπόν κατακτούσε, υποτίθεται με την δύναμη των δικών τους θεό, ο ένας λαός τον άλλο λαό, τιμούσαν τους δικούς τους θεούς με το να συντρίψουν ένα άγαλμα ή ένα σύμβολο του «ηττημένου θεού», ας πούμε. Υπήρχε και αυτό το στοιχείο.

Η Ελληνιστική Εποχή

Μετά περνάμε στην Ελληνιστική εποχή. Εκεί είναι έκρυθμη η κατάσταση. Ιδιαίτερα στον 3ο αιώνα π.Χ. έχουμε αλλεπάλληλους εμφύλιους πολέμους στην Ελλάδα. Όπως και στα προηγούμενα χρόνια, μας λέει ο Θουκυδίδης, είχαν γίνει φοβερές ασέβειες, είχαν γίνει και καταστροφές αντίστοιχα ιερών ναών. Μιλάμε προ Χριστού.

Έχουμε εμφύλιες συγκρούσεις ανάμεσα σε Έλληνες, Μακεδόνες εναντίον Αιτωλών, κάτω στο Θέρμο της Αιτωλίας, οι Μακεδόνες προκάλεσαν, γύρω στο 220 π.Χ. έγινε μια μεγάλη σύγκρουση, κατέστρεψαν ιερά, που ήταν θρησκευτική βεβήλωση, ήταν βλασφημία αυτό. Το ίδιο είχαν κάνει πριν οι Αιτωλοί εναντίον των Μακεδόνων στο Δίον.

Ο εμπρηστής Ηρόστρατος και ο Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο

Να αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα που δεν είναι σε περίοδο πολέμου. Έχουμε την καταστροφή ενός ναού στην Έφεσο, από τον Ηρόστρατο (αρχαίος Έλληνας, παροιμιώδης εμπρηστής από την Έφεσο). Όταν γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος το ίδιο βράδυ, το 356 π.Χ., ήταν ένας προφανώς τρελός, ο Ηρόστρατος που ήθελε να μείνει διάσημος στην ιστορία.

Πήγε και έβαλε στον Ναό  της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου... τον κατέστρεψε, τον έκαψε, για να γίνει διάσημος. Είναι πράγματα στην ιστορία που τα διαβάζουμε και βλέπουμε ότι και στην Αρχαία Ελλάδα γίνονταν καταστροφές, ακόμα και από τους ίδιους τους Έλληνες υπήρχαν περιπτώσεις που έγιναν καταστροφές. Τα οποία δεν γνωρίζουμε, και οι αρχαιολάτρες δεν βγαίνουν να τα πουν αυτά τα πράγματα.

 Αναπαράσταση του Ναού της Αρτέμιδος στην Εφεσσο

Η κατάκτηση της Ελλάδας απο τους Ρωμαίους

Μετά, με τον ερχομό των Ρωμαίων, όταν η Ελλάδα κατακτάται από τους Ρωμαίους, μετά το 217 π.Χ., εκεί πλέον έχουμε λεηλασία, όχι καταστροφή.

Οι Ρωμαίοι, ως γνωστόν, λήστευαν, μετέφεραν ατέλειωτα έργα τέχνης, πέρα από αυτά που κατέστρεψαν στην Ελλάδα, τα μετέφεραν στην Ρώμη, σε άλλες πόλεις και κοσμούσαν ρωμαϊκές επαύλεις, δημόσιους χώρους και δρόμους, ελληνικά έργα τέχνης. Έγινε καταλήστευση του ελληνικού χώρου. Και πολλά στην πορεία μέχρι την Ιταλία, καταστράφηκαν, βυθίστηκαν καράβια που μετέφεραν ελληνικά έργα τέχνης.

Η ουσία είναι ότι μας το αναφέρουν και αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς της ρωμαϊκής εποχής, όπως είναι ο Στράβωνας, ο Παυσανίας ο Γεωγράφος, ο  Πλούταρχος, που μας λένε για πολλά που είχαν ήδη καταστραφεί, που ήταν σε κατάσταση ερειπίων αυτά τα χρόνια, άλλα ήταν ερημωμένα, τα είχαν εγκαταλείψει οι Αρχαίοι Έλληνες, άρα ήταν σε μια παρακμή.

Έχουμε λοιπόν πάρα πολλά αίτια, που μέσα σε λίγο χρόνο δεν μπορούμε να αναφέρουμε, για να δούμε ότι έχουμε πάρα πολλές φθορές και καταστροφές, την εποχή προ Χριστού.

Ο Άγιος Κωνσταντίνος

Όταν φτάνουμε στην εποχή που επικρατεί ο Άγιος Κωνσταντίνος, το 313 μ.Χ. που κυριαρχεί πλέον ο Άγιος Κωνσταντίνος και εμποδίζει αυτόν τον πόλεμο του ρωμαϊκού κράτους, τους διωγμούς εναντίον των χριστιανών, και απελευθερώνει τους χριστιανούς και αποκτά η εκκλησία μεγάλο κύρος μέσα στο ρωμαϊκό κράτος, έχουμε λοιπόν πολλά από τα οποία έχουν ήδη καταστραφεί ή είναι μισοκατεστραμμένα. Από κείνη την εποχή, λοιπόν, να δούμε, η εποχή, ας πούμε, που πέφτει η λάσπη, τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Τι λένε οι συγγραφείς, οι ιστορικοί της εποχής. Ότι ο Άγιος Κωνσταντίνος έδωσε εντολή για μεμονωμένα μνημεία, να καταστραφούν, όπως ήταν:

Να πούμε ένα παράδειγμα: ο Ναός της Αφροδίτης που είχαν χτίσει πάνω στον Πανάγιο Τάφο, οι ειδωλολάτρες Ρωμαίοι, για να βεβηλώσουν τον τάφο, είχαν φτιάξει ναό της Αφροδίτης. Δηλαδή, ήταν στοχευμένες εντολές για συγκεκριμένους λόγους. Δεν είπε ο Άγιος Κωνσταντίνος: «Ξεχυθείτε χριστιανοί μου, είστε ελεύθεροι να καταστρέψετε τα πάντα»...  

Ο Μέγας Κωνσταντίνος το απέδειξε με κάτι που ήταν ιστορικής σημασίας, με το Διάταγμα περί Ανεξιθρησκείας το 323 μ.Χ. (δηλαδή, προστάτευε την πίστη του καθενός με τον νόμο πλέον. 'Ηταν πολύ μπροστά αυτό που έκανε.

Αν πάμε πριν τον Άγιο Κωνσταντίνο και μετά από αυτό το διάταγμα, αλλάζει ο κόσμος. Δεν πρέπει να κατηγορηθεί ότι ήταν καταστροφέας.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο Άγιος Κωνσταντίνος προστάτεψε τον χριστιανισμό και την εκκλησία, δεν επέβαλε, όμως, τον χριστιανισμό. Είναι λάθος να νομίζουμε ότι επέβαλε θρησκεία.  

Επι Θεοδοσίου έγινε επίσημη η Ορθόδοξη Εκκλησία, το 380 μ.Χ. Δηλαδή προς το τέλος του 4ου αιώνα, πολλά χρόνια μετά την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, περίπου 50 χρόνια, (που και πάλι δεν υπήρχε καμμιά πολεμική κατά των ειδωλολατρών αλλά μόνο για συγκεκριμένα θέματα).  

Κατ’ αρχάς, ο Άγιος Κωνσταντίνος, μεταξύ άλλων, ήταν ευφυέστατος. Ήξερε να κρατάει ισορροπίες ανάμεσα στον χριστιανικό και ειδωλολατρικό κόσμο. Είχε ανεκτικότητα απέναντι στους ειδωλολάτρες.

Γι’ αυτό έχουμε και την ομαλή μετάβαση από την ειδωλολατρική Ρώμη στην χριστιανική εποχή. Έγινε με αναίμακτο τρόπο αυτό, δεν έγινε με έναν βίαιοι και βάρβαρο τρόπο.

Ο Μέγας Θεοδόσιος και τα λάθη της τακτικής του

Βέβαια, οι διάδοχοι του Αγίου Κωνσταντίνου δεν είχαν την ίδια ευφυία και διορατικότητα, δεν είχαν τα χαρίσματα και όντως έκαναν λάθη. Και δεν φοβόμαστε, ούτε προσπαθούμε να το αποκρύψουμε ότι ο Μέγας Θεοδόσιος έκανε λάθη τακτικής, ας το πούμε, το πως αντιμετώπισε τους ειδωλολάτρες. Τους αντιμετώπισε με έναν πιο σκληρό τρόπο, σίγουρα. Δεν ισχύουν όμως, αυτά που και μέσω διαδικτύου να μαθαίνει κανείς, ότι έβγαζαν εντολές να σφαγούν όλοι οι ειδωλολάτρες, ότι πρέπει να καταστραφούν όλα τα μνημεία τα ειδωλολατρικά. Εξέδιδαν από την εποχή του και έπειτα κάποιους νόμους, οι οποίοι δεν εφαρμόζοντας ποτέ στην πράξη. Ήταν μια προσπάθεια εκφοβισμού της ειδωλολατρίας. Να κάνουμε μια παρένθεση εδώ.

Αυτό που πολέμησε κατά βάση η εκκλησία και οι χριστιανοί ήταν, αυτοκράτορες ή μη, η δαιμονολατρία των αρχαίων θρησκειών. Να διευκρινίσουμε αυτήν την λεπτομέρεια.

Υπήρχαν ειδωλολάτρες, οι οποίοι, ας το πούμε έτσι, το έβλεπαν φιλοσοφικά το θέμα, με τους οποίους ακόμα και ίδιος ο Μέγας Θεοδόσιος είχε φιλικές σχέσεις, είχε συνεργασία.   

Υπήρχαν όμως - και ένα κομμάτι των ειδωλολατρών, οι οποίοι στην κυριολεξία έκαναν σατανιστικές τελετές, έκαναν μαύρη μαγεία. Δηλαδή έκαναν πράγματα αυτό που λέμε: «Αισχρόν έστι και λέγειν» (Προς Εφεσίους 5, 8-13). Δεν ξέρει το ευρύ κοινό κάποια στοιχεία της διονυσιακής λατρείας, τι γινότανε, μας τα περιγράφει ο ίδιος ο Ευριπίδης στις Βάκχες. Γίνονταν όργια, μπορεί να γίνονταν φόνοι, ανθρωποθυσίες, να γινόταν μαντεία μέσω νεκρών, μέσω της σφαγής, ιδίως εμβρύων, υποτίθεται να προβλέψουν το μέλλον...

Υπάρχουν ένας σωρός από σκοτεινά σημεία στις αρχαίες πολυθεϊστικές θρησκείες, τα οποία πραγματικά ήταν κτηνώδη. Τα οποία απαγόρεψε ο Μέγας Κωνσταντίνος και οι μετέπειτα και δεν τα γνωρίζουμε. Μπορεί να έχουμε μια ιδεατή εικόνα, δηλαδή, αρχαίων φιλοσόφων που φιλοσοφούν ατενίζοντας αγάλματα και ναούς...

Να πούμε και κάτι πιο ακραίο, φέρ’ ειπείν, το φαινόμενο της ιεράς πορνείας στην αρχαιότητα. Ποιος γνωρίζει ότι πολλά από τα αρχαία ιερά, ιδίως Αφροδίτης και τέτοιων σχετικών θεοτήτων, ήταν αισχροί χώροι στα οποία γίνονταν ακατανόμαστες πράξεις, που είχαν εκεί μέσα αγοράκια, κοριτσάκια, υπήρχαν τα πάντα, και γίνονταν τα πάντα. Λοιπόν, αυτά προσπάθησε να τα σταματήσει ο Άγιος Κωνσταντίνος. Ήταν θέμα αξιοπρέπειας πλέον, θέμα ηθικής.

Οι φωτισμένοι Πατέρες της Εκκλησίας αυτό προσπάθησαν να χτυπήσουν, το δαιμονικό στοιχείο. Αν κάποιος ήθελε να είναι ειδωλολάτρης, να πιστεύει, δεν τον πείραζαν, κατά κανόνα. Άσχετα, αν έγιναν κάποια λάθη, παρεκτροπές.

Αυτό που απαγορεύτηκε ήταν τα δαιμονικά στοιχεία. Εκεί ήταν που έγινε η σύγκρουση.

Περνάμε και στους επόμενους αιώνες που υπάρχει εντολή από το ρωμαϊκό κράτος. Οι αρχαίοι ναοί που έχουν πλέον εγκαταλειφθεί να μετατραπούν σε χριστιανικές εκκλησίες, εκεί γίνεται εξαγνισμός, χαράσσεται το σημείο του Σταυρού πάνω στα μάρμαρα, και μετατρέπονται και γίνονται πλέον χριστιανικές εκκλησίες.

Απ’ την άλλη, βέβαια, πρέπει να ομολογήσουμε ότι έγιναν κάποιες καταστροφές, ναι έγιναν. Ότι μπορεί να έγιναν κάποια βίαια επεισόδια, σίγουρα έγιναν.

Δεν βαραίνει την εκκλησία η καταστροφή των αρχαίων μνημείων

Πρέπει να γνωρίζουμε κάτι πολύ βασικό, ότι ποτέ η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν πήρε μια απόφαση, σε επίπεδο, ας πούμε, Οικουμενικής Συνόδου, συνολικά, να καταστραφούν τα μνημεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, να σταματήσει ο κόσμος να ασχολείται με την αρχαία ελληνική γνώση. Ποτέ δεν υπήρξε. Μεμονωμένα υπήρξαν.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι από τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού έχουμε Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι έχουν άριστη γνώση της Αρχαίας Ελλάδας, του αρχαίου Ελληνικού κόσμου.  Και τα καταγράφουν στα κείμενά τους, διασώζουν την αρχαία ελληνική γραμματεία.

Οι Τρεις Ιεράρχες με τον 4ο αιώνα, το βλέπουν ολοκληρωμένο πλέον αυτό, να συνδυάζεται με άψογο τρόπο, και η γνώση της Αρχαίας Ελλάδας και αντίστοιχα η χριστιανική πίστη.

Από κει κι έπειτα, άλλο ένα στοιχείο που πρέπει να γνωρίζουμε και δεν το τονίζουμε. Οι περισσότερες καταστροφές μνημείων έγιναν εκτός του ελληνικού χώρου, δεν έγιναν στον ελληνικό χώρο.

Πρεπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι χριστιανοί Έλληνες, οι Ελληνες που εκχριστιανίστηκαν, που πίστεψαν στον Χριστό και έγιναν χριστιανοί, στην πλειοψηφία τους, πάντα λέμε ότι υπάρχουν εξαιρέσεις, σέβονταν τα αρχαία μνημεία. Ο χριστιανός ο Έλληνας δεν πήγαινε να καταστρέψει και να σπάσει το άγαλμα κάποιου θεού ή τον αρχαίο ελληνικό ναό. Αυτά τα φαινόμενα είναι σε άλλες περιοχές, είναι στην Συρία, στην Παλαιστίνη, στην Αίγυπτο. 

Το στοιχείο του φανατισμού το βλέπουμε σε λαούς, π.χ. στην Βόρεια Αφρική, στα παράλια της Αφρικής. Εκει έχουμε περισσότερες καταστροφές, αριθμητικά ας το πούμε, και το διασώζουν και συγγραφείς, χωρίς αυτό να σημαίνει πάλι, ότι καταστράφηκαν τα πάντα. Γιατί με τον απλούστατο λογισμό ότι όλα καταστράφηκαν, ότι όλα τα κατέστρεψαν οι χριστιανοί, τότε πως είναι δυνατόν σήμερα να κάνουμε ανασκαφές και να βρίσκουμε ένα σωρό μνημεία;

Για την Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας να πούμε ότι είχε διάφορες καταστροφές. Μια καταστροφή έγινε στα χρόνια του Ιούλιου Καίσαρα (46 π.Χ.). Η τελική καταστροφή έγινε από τους Άραβες, με την κατάκτηση στα μέσα του 7ου αιώνα της Αιγύπτου από τους Άραβες, τους μουσουλμάνους. Μέχρι τότε υπήρχε ένα μέρος της βιβλιοθήκης. Είναι ένα μεγάλο ψέμα ότι οι χριστιανοί πήγαν και έκαψαν. Δεν έχουμε μελετήσει. Δεν έχουμε κάνει τον σχεδιασμό αρχαίων πηγών και αρχαιολογικών δεδομένων, για να καταλήξουμε σε ένα σαφές και ασφαλές συμπέρασμα.

Στα συναξάρια των αγίων, τον 1ο αιώνα, βλέπουμε ότι ο τάδε άγιος κατέστρεψε όλα τα ιερά. Στην πραγματικότητα δεν έγινε αυτό. Ή μπορεί να πήγε να έσπασε ένα βωμό. Χρησιμοποιούν την γλώσσα της υπερβολής ακόμα και οι χριστιανικές πηγές.

Δεν είναι δυνατόν να καταστράφηκαν όλα τα ιερά, δεδομένου ότι...να σας πω ένα πολύ σαφές παράδειγμα. Στην Κωνσταντινούπολη, ο Άγιος Κωνσταντίνος εκτός του ότι μετέφερε πολλά αρχαία ελληνικά έργα τέχνης, έχουμε το Λαυσείο, το οποίο είναι ένα τεράστιο , σαν μουσείο, που το είχε φτιάξει ένας χριστιανός της Κωνσταντινούπολης, ένας πλούσιος, ο Λαύσος, στις αρχές του 5ου αιώνα, την εποχή που όλοι λένε ότι καταστράφηκαν τα πάντα, ήταν η κορύφωση του φανατισμού...

....είχε φτιάξει στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης ένα αρχαιολογικό μουσείο, όπου είχε μεταφέρει το άγαλμα του Δία από την Ολυμπία, ένα άγαλμα της Αφροδίτης. Και ήταν σε δημόσια θέα!

Πήγαιναν οι χριστιανοί, τα θαύμαζαν (ένα είδος σύγχρονου μουσείου), που καταστράφηκε από πυρκαγιά, κατά λάθος.

Πως είναι δυνατόν, να έχουμε απ΄τη μια, τον πλήρη αφανισμό του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, από τον φανατισμό που υποτίθεται ότι ειχαν οι χριστιανοί,  και απ’ την άλλη να έχουμε τέτοια κτίρια στην Κωνσταντινούπολη, που είναι γεμάτο με αρχαία ελληνικά έργα τέχνης, με γυμνά αγάλματα.

Μπορούμε να αναφέρουμε πολλές αποδείξεις ότι δεν καταστράφηκαν τα πάντα. Καταστράφηκε ένα πολύ μικρό ποσοστό. Δηλαδή, ας πούμε ότι καταστράφηκε ένα 10%, το υπόλοιπο 90% των μνημείων και των έργων τέχνης, καταστράφηκε από άλλες αιτίες.

---

 Σημειώσεις

 Η Ακρόπολη: Ηταν λόφος κατοικημένος από την 3η χιλιετία π.Χ.. Εκεί υπήρχε συνοικισμός καθώς επρόκειτο για φυσικό οχυρό. Ο άρχοντας του συνοικισμού της Ακρόπολης απέκτησε μεγάλη δύναμη και κάποια στιγμή ένωσε υπό την εξουσία του με ειρηνικό τρόπο ολόκληρη την Αττική με εξαίρεση την Ελευσίνα. Η παράδοση λέει ότι ο άρχοντας αυτός ήταν ο Θησέας. Το γεγονός αυτό τοποθετείται στο δεύτερο ήμισυ της δεύτερης προ Χριστού χιλιετίας. Με την κάθοδο των Δωριέων τον 11ο αιώνα, η Ακρόπολη παύει να είναι διοικητικό κέντρο. Η διοίκηση ασκείται από την κάτω πόλη, το άστυ. Ο λόφος της Ακρόπολης χρησιμοποιείται πλέον ως χώρος θρησκευτικών τελετών, αν και έως τον 4ο αιώνα αποκαλείται «πόλις». Εκεί όπου αρχικά βρισκόταν το μέγαρο του άρχοντα των μυκηναϊκών χρόνων ανοικοδομήθηκε τον 8ο αιώνα μικρός ναός αφιερωμένα στην προστάτιδα της πόλης, την Αθηνά Πολιάδα. Από τον 6ο αι. π.Χ. άρχισαν να χτίζονται πάνω σ’ αυτόν τα ιερά των Αθηναίων, όπως το Εκατόμπεδον, που καταστράφηκαν κατά τους Περσικούς πολέμους.

Το Εκατόμπεδον μάλλον βρισκόταν εκεί όπου χτίστηκε αργότερα ο Παρθενώνας και πρέπει να ήταν δωρικός περίπτερος ναός. Έχουν βρεθεί επιγραφές αλλά και θραύσματα γλυπτών που δείχνουν ότι την αρχαϊκή περίοδο υπήρχαν στην Ακρόπολη και μικρότερα κτίσματα, τα «οικήματα», όπου φυλάσσονταν χρήματα και πολύτιμα αντικείμενα.

Επί εποχής Πεισιστράτου στην Ακρόπολη υπήρχαν πολλά αγάλματα, χάλκινα ή μαρμάρινα, αγγεία κ.λπ. που τα αφιέρωναν οι πολίτες στην Αθηνά.

Η ανοικοδόμηση των τειχών και των ιερών άρχισε αμέσως μετά την ήττα των Περσών, το 465 π.Χ., την εποχή δηλαδή του Περικλή. Κάτω από την επίβλεψη του Φειδία και των αρχιτεκτόνων Μνησικλή, Καλλικράτη και Καλλίμαχου χτίστηκαν και διακοσμήθηκαν ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο, τα Προπύλαια και ο ναός της Αθηνάς ή Απτέρου Νίκης.

Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο προστέθηκαν μερικά ασήμαντα κτίσματα. Κατά τη Βυζαντινή εποχή ο Παρθενώνας μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία. Κατά τη Φραγκοκρατία έγινε καθολικός ναός, ενώ κατά την Τουρκοκρατία τζαμί.

Κατά την Τουρκοκρατία η Ακρόπολη έπαθε τις περισσότερες ζημιές. Οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει πυρίτιδα πάνω σ' αυτήν και έγιναν αίτιοι να καταστραφούν τα μνημεία της. Το 1645 ένας κεραυνός που έπεσε πάνω στην πυρίτιδα ανατίναξε τα Προπύλαια. Το 1687, όταν την Ακρόπολη πολιορκούσε ο Ενετός Μοροζίνι, μία από τις βόμβες έπεσε πάνω στην πυρίτιδα που ήταν αποθηκευμένη στον Παρθενώνα και κατέστρεψε τον ναό.

Εκτεταμένες καταστροφές προκάλεσε ο Σκωτσέζος λόρδος Έλγιν λίγο πριν από την Επανάσταση του 1821. Έβαλε να ξηλώσουν μεγάλο μέρος της ζωφόρου του Παρθενώνα, μετόπες, αετώματα, μία Καρυάτιδα και έναν κίονα του Ερεχθείου, τα οποία μετέφερε στην Αγγλία. Για όλα αυτά δωροδόκησε τους Τούρκους[7], και στους Αθηναίους δώρισε ένα ρολόι, που στήθηκε στην αρχαία αγορά. Κατά την Επανάσταση του 1821 η Ακρόπολη πολιορκήθηκε διαδοχικά από Έλληνες και Τούρκους και υπέστη νέες καταστροφές. Το 1834 άρχισαν οι αρχαιολογικές εργασίες για την αποκατάσταση των μνημείων της.

Παρθενώνας: η κατασκευή του ξεκίνησε το 448/7 π.Χ. και τα εγκαίνια έγιναν το 438 π.Χ. στα Μεγάλα Παναθήναια, ενώ ο γλυπτός διάκοσμος περατώθηκε το 433/2 π.Χ.

[[ Οσον αφορά τον Ηλιο ως θεότητα, η εικονοπλασία του Ηλιου με το άρμα που οδηγεί μια ηλιακή θεότητα και εμφανίζεται σε σε θρησκείες Ελληνικές και της Εγγύς Ανατολής, στην Περσία με τελετές προς τιμήν ενός ηλιακού θεού από Μάγους, που δείχνει μια αφομοίωση της λατρείας του Ήλιου και του Μίθρα.  Δηλαδή, η ολύμπια θρησκεία προέρχεται αμπο μία αναμιξη πολιτισμών απο αρχαιοτερους λαούς της Μεσης Ανατολής]].

Ο Απόλλωνας βρίσκεται σε κείμενα των Χετταίων και λέγεται «Απαλεούνας». Οι Χετταίοι εγκαταστάθηκαν στην Μικρά Ασία στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. και έγραφαν σε σφηνοειδή γραφή. Ο Απαλεούνας, που έγινε Απόλλωνας, ήρθε απο την Τροία μαζί με τους αιχμαλώτους του Τρωϊκού πολέμου, στα 1200 π.Χ. Δηλαδή ήταν θεότητα μικρασιατικών λαών.

Οι Δελφοί, που θεωρείται ο κατ' εξοχήν χώρος λατρείας του Απόλλωνα, πριν απο αυτόν εκει λάτρευαν τον θεό Πύθωνα, ένα φίδι με υπερφυσικές δυνάμεις, που ο Απόλλωνας το σκότωσε και έγινε κυριάρχος. Αυτά στην μυθολογία.

Θεωρούμε κάποια θέματα δεδομένα που δεν ίσχυαν, τουλάχιστον στο ξεκίνημα του Ελληνικού Έθνους, το οποίο ήταν θεοκεντρικό έθνος. Το κέντρο των Ελλήνων ήταν η θρησκεία με την γενικότερη έννοια.

Το 500 π.Χ. την Χρυσή Εποχή του Περικλή η θρησκεία ήταν υπόθεση του κράτους, πρώτα απ΄όλα.  Όλα κινούνταν γύρω από την θρησκεία. Δηλαδή, το Αθηναϊκό κράτος, η «κυβέρνηση», ας πούμε,  έδινε χρήματα για να χτιστούν ναοί. Οι αθλητικοί αγώνες ήταν θρησκευτικοί αγώνες, προσφορά σε διάφορους θεούς.

Η ίδια η φιλοσοφία ξεκίνησε αναζητώντας τον Θεό, την αλήθεια για την ζωή.

Το κράτος είναι αυτό που λέει ότι δεν επιτρέπεται να αμφισβητήσει κανείς την θρησκεία. {{Θύμα αυτής της νοοτροπίας ήταν ο Σωκράτης και άλλοι φιλόσοφοι πριν και μετά από αυτόν}}.

Ενώ στο νεοελληνικό κράτος αυτή η νοοτροπία έχει πάψει να υφίσταται. Ο καθένας πιστεύει όπου θέλει.

Απο το 323 π.Χ. μέχρι το 313 μ.Χ. που ο Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τους διωγμούς, μεσολαβούν 600 χρόνια.

{{Μεσα σε αυτά τα χρόνια έχουν ήδη καταστραφεί τα περισσότερα αρχαία μνημεία, από φυσικές καταστροφές, απο εγκατάλειψη και φυσική φθορά, αφού οι Ελληνες, στο μεγαλύτερο μέρος τους, δεν πίστευαν πλέον στους ολύμπιους θεούς και έπαψαν να επισκέπτονται τους ναούς.}}                   

«Εις Κύριος», ένας βασιλιάς, ένας αυτοκράτορας, απευθύνεται στους Ρωμαίους. Ένας είναι εκείνος ο οποίος είναι ο βασιλιάς ο δικός μας. Κι αυτό το επαναλαμβάνει το 160 περίπου στη δίκη του, ο άγιος Πολύκαρπος, επίσκοπος Σμύρνης. Τι του είπε ο Στάτιος ο Κονδράτιος, ο διοικητής της Σμύρνης; «Ώμοσον του Καίσαρος Τίτου». Θυσίασε στο άγαλμα του Καίσαρα. Διότι ο Καίσαρ ήταν Θεός επί της γης.

Τιμούσαν το πνεύμα του Καίσαρος και το πνεύμα της Ρώμης, με αγάλματα με θυσίες, ετιμώντο ως θεότητα. Άρα δεν θα είχε αντίρρηση η Ρώμη οι Χριστιανοί να εισαγάγουν μια νέα θεότητα εις την πανσπερμία των θεοτήτων – ο Οράτιος έλεγε την εποχή αυτή «υπάρχουν περισσότεροι θεοί απ’ όσον άνθρωποι» - οπότε δε θα ηρνείτο η Ρώμη εάν πρώτα εδέχοντο τη θεότητα του Καίσαρος και της Ρώμης. Γι’ αυτό εδιώκοντο οι Χριστιανοί.