Γιατί οι Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι απεικονίζονται σε Ορθόδοξες Ελληνικές Εκκλησίες;

Σε ορισμένες ορθόδοξες εκκλησίες και μοναστήρια υπάρχουν εικόνες προχριστιανικών φιλοσόφων, όπως ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης κ.λπ. Για παράδειγμα, τέτοιες τοιχογραφίες βρίσκονται στη Μονή Μεγάλου Μετεώρου στα Μετέωρα (Ελλάδα), καθώς και στη Μεγάλη Λαύρα. και τη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος. Τίθεται το ερώτημα πώς είναι δυνατόν αυτές οι μη θρησκευτικές μορφές να απεικονίζονται δίπλα σε χριστιανούς αγίους;

Πως συνδέθηκε η αρχαία Ελληνική φιλοσοφια με τον Χριστό (βίντεο)

Τα Αγια Πάθη και η έλευση του Χριστού μέσα απο τις αρχαίες προφητείες 

Μια σημαντική ιστορική έρευνα για τις προφητείες που υπάρχουν από τους Αρχαίους Έλληνες και άλλους αρχαίους λαούς της Ανατολής για την έλευση του Χριστού, απο την Μαρία Χρόνη, Δρ. Βυζαντινής Φιλολογίας Παν. Αθηνών, Συγγραφέας 

• Ποιες οι βιβλικές και εξωβιβλικές μαρτυρίες για την σταύρωση και το σωτήριο έργο του Μεσσία Χριστού στον κόσμο;

• Γιατί οι μαρτυρίες αυτές αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για τους αρχαίους πολιτισμούς τους ;

• Τι ήταν οι Σίβυλλες και πώς συνδέονται με τον Μέγα Κωνσταντίνο;

• Ποιο είναι το μήνυμα των εξωβιβλικών μαρτυριών στον σύγχρονο κόσμο;
  

Ενα σημαντικό στοιχείο που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι τα Αγια Πάθη και η Ελευση του Χριστού μέσα απο τις αρχαίες προφητείες. Και αυτός είναι ένας λόγος που οι Ελληνες φιλόσοφοι θεωρούνται προχριστιανοί, αφού είχαν την γνώση ότι ένας νέος θεός θα εμφανιζόταν και θα δίδασκε μία νέα σπουδαία διδασκαλία που θα κατακτούσε όλα τα έθνη.

Οι ιστορικές πηγές:

1. Απο την τραγωδία του Αισχύλου, Προμηθέας Δεσμώτης, οπου αναφέρεται ότι σε 13 γενεές θα έρθει ο νέος θεός που θα γεννηθεί απο την παρθένο και θα έχει σταυρικό θάνατο

2. Ο Σωκράτης είχε πει ότι θα έρθει ένας νέος θεός που θα κηρύξει μια νέα σπουδαία διδασκαλία

3. Ο Βούδας

4. Ο Κομφούκιος

5. Οι Σίβυλλες, ιέρειες παρθένες με προφητικό χάρισμα

Οι Χριστιανοί Φιλόσοφοι

Πολλοί χριστιανοί άγιοι ενδιαφέρθηκαν για την ελληνική φιλοσοφία, θεωρώντας την πηγή πνευματικής διδασκαλίας. Για παράδειγμα, είναι ευρέως γνωστό ότι ο Άγιος Ιουστίνος ο Φιλόσοφος, μάρτυς των διωκώμενων χριστιανών, ο οποίος γεννήθηκε περί το 100-110 μ.Χ. στην πόλη Φλαβία Νεάπολη της Παλαιστίνης, έλαβε μια πρώτης τάξεως εκπαίδευση στον τομέα της κλασικής φιλοσοφίας, η οποία τελικά τον οδήγησε να πιστέψει στον Χριστό. Οι γονείς του ήταν ειδωλολάτρες, αλλά και εύποροι, γεγονός που συνέβαλε στο να αποκτήσει αξιόλογη μόρφωση, κατέχοντας τόσο την ελληνική όσο και τη ρωμαϊκή γλώσσα. Το ενδιαφέρον του για τη φιλοσοφία και η αναζήτηση λύσεων για τα μεταφυσικά φαινόμενα του δημιούργησαν έναν ισχυρότατο πόθο για μία βαθύτερη και ουσιαστικότερη γνώση. Γι’ αυτό και πήγε στην Καισάρεια αναζητώντας σοφούς και επιφανείς διδασκάλους, οι οποίοι θα τον βοηθούσαν να ανακαλύψει όλη την αλήθεια.

Αρχικά μαθήτευσε σ’ έναν στωικό φιλόσοφο, αλλά δεν έμεινε ευχαριστημένος από τη διδασκαλία του, αφού ταύτιζε τη δημιουργία του κόσμου με τον Δημιουργό και δεν ενδιαφερόταν να εντρυφήσει στην ύπαρξη του ενός και αληθινού Θεού. Στη συνέχεια ο Ιουστίνος κατέφυγε σ’ έναν περιπατητικό φιλόσοφο, οπαδό δηλαδή της αριστοτελικής φιλοσοφίας, τον οποίο όμως εγκατέλειψε, διότι αποδείχθηκε φιλοχρήματος, αφού μετά από τα πρώτα μαθήματα του ζήτησε να πληρώσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό.

Κατόπιν ο φλεγόμενος για την αλήθεια Ιουστίνος εναπόθεσε τις ελπίδες του σ’ έναν επιφανή πυθαγόρειο φιλόσοφο, ο οποίος τον απογοήτευσε και αποχώρησε και από αυτόν, αφού θεωρούσε ως προϋπόθεση για τη φιλοσοφία τη γνώση των επιστημών της Μουσικής, της Αστρονομίας και της Γεωμετρίας, τις οποίες όμως δεν γνώριζε. Την αναζήτηση της αλήθειας προσπάθησε να βρει κοντά σ’ έναν πλατωνικό φιλόσοφο, από τον οποίο έμεινε αρκετά ικανοποιημένος, αφού η πλατωνική φιλοσοφία δίδασκε ότι ο τελικός στόχος και προορισμός του ανθρώπου είναι η ομοίωσή του με τον Θεό.

Η αγάπη του για τη φιλοσοφία σύμφωνα με την πλατωνική διδασκαλία επιβεβαιώνεται και από την καταγεγραμμένη άποψή του γι’ αυτή. Έτσι για τον Άγιο Ιουστίνο η φιλοσοφία αποτελεί ένα σπουδαιότατο απόκτημα για τον Θεό, αφού οδηγεί και προετοιμάζει προς Εκείνον, ενώ πραγματικά όσιοι είναι μόνο εκείνοι που ο νους τους είναι στραμμένος σ’ αυτή την προσπάθεια.

Αφου μελέτησε όλες τις υπάρχουσες σχολές σκέψης, ενώ ο αέναος αναζητητής Ιουστίνος διψούσε για βαθύτερη πνευματική γνώση, τον οδήγησε στο να εγκαταλείψει την Καισάρεια και να αποσυρθεί σε έρημο τόπο για να επιδοθεί με περισσότερη ησυχία στη φιλοσοφία, αποφεύγοντας τη συναναστροφή με τους ανθρώπους.

Κάποια ημέρα που ο Ιουστίνος περπατούσε μόνος του σε μία ακρογιαλιά, συνάντησε έναν σεβάσμιο και πράο γέροντα και άρχισαν να συνομιλούν. Μέσα από τη συνομιλία ο γέροντας βρήκε την ευκαιρία να μιλήσει στον Ιουστίνο για τον ένα και αληθινό Θεό, αλλά και για την αθανασία της ψυχής σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία. Η επιχειρηματολογία του γέροντα, ο οποίος χρησιμοποίησε τη μαιευτική σωκρατική μέθοδο, ανασκεύασε τις φιλοσοφικές θεωρίες του Ιουστίνου και την αναζήτηση της αλήθειας μέσα από τη φιλοσοφική γνώση, αφού ο άνθρωπος δεν μπορεί μέσα από τη φιλοσοφική έρευνα να ανακαλύψει την αλήθεια για τον Θεό, η δε πλατωνική διδασκαλία δεν μπορεί να ερμηνεύσει την αθανασία της ψυχής και τη «μετά θάνατον» ζωή. Του επεσήμανε επίσης ότι ο ανθρώπινος νους έχει τη δυνατότητα να δει τον Θεό μόνο διά της χάριτος του Αγίου Πνεύματος και αφού προηγουμένως έχει καθαρθεί μέσα από την άσκηση της αρετής. Η συνομιλία αυτή του πλατωνικού φιλοσόφου Ιουστίνου με τον ενάρετο και σεβάσμιο χριστιανό γέροντα συνεπήρε την ψυχή του σε τέτοιο βαθμό, ώστε μεταστράφηκε στον χριστιανισμό και αισθάνθηκε ότι η μόνη αληθινή φιλοσοφία είναι η χριστιανική πίστη, όπως αυτή διδάσκεται σύμφωνα με τις εντολές του Θεού.

Είναι ενδεικτικό ότι δύο σημεία στη ζωή των χριστιανών τον είχαν ιδιαίτερα εντυπωσιάσει, αλλά ταυτόχρονα και προβληματίσει. «Το ένα ήταν ο ανεπίληπτος βίος και η ηθική των χριστιανών και το άλλο ήταν το θάρρος, με το οποίο αντιμετώπιζαν τον θάνατο». Μάλιστα ο Ιουστίνος ρώτησε τον γέροντα, ακούγοντας προσεκτικά, αλλά και με θαυμασμό τους λόγους του, ποιοι είναι οι διδάσκαλοι που κατέχουν αυτή την αλήθεια, την οποία αγνοούσαν οι παλαιοί φιλόσοφοι. Και τότε ο γέροντας του απάντησε ότι πρόκειται για άνδρες που είναι παλαιότεροι των φιλοσόφων, αλλά ταυτόχρονα είναι και μακάριοι, δίκαιοι και θεοφιλείς, με τη χάρη δε του Αγίου Πνεύματος προέλεγαν για το μέλλον αυτά που τώρα έχουν εκπληρωθεί και γι’ αυτό ονομάζονται Προφήτες.

Μετά απο αυτήν την καθοριστική συνάντηση με τον άγιο γέροντα ο Ιουστίνος μεταστράφηκε στον χριστιανισμό και διακήρυξε τη χριστιανική πίστη ως την υψηλότερη φιλοσοφία. Ακόμη και μετά τον εκχριστιανισμό του, ο Άγιος Ιουστίνος συνέχισε να φορά την ενδυμασία του φιλοσόφου, μάρτυρας έτσι ότι δεν υπάρχει αντίφαση μεταξύ του να είσαι φιλόσοφος και χριστιανός. Ήταν ο πρώτος από τους αγίους πατέρες που πρότεινε την ιδέα ότι η Ελληνική Φιλοσοφία είναι ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης για τους Εθνικούς και προετοιμασία για την Καινή Διαθήκη. Συχνά αναφερόταν στους Έλληνες φιλοσόφους ως «φίλους του Χριστού» και μάλιστα αποκαλούσε τον Σωκράτη «χριστιανό προ Χριστού». Οι ιδέες του Αγίου Ιουστίνου εγκρίθηκαν αργότερα από πολλούς αγίους πατέρες.

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, διάσημος θεολόγος, συμφώνησε με τον Άγιο Ιουστίνο, υποστηρίζοντας ότι η ελληνική φιλοσοφία είχε προπαιδευτικό ρόλο για τους Έλληνες, υπηρετώντας τους με τον ίδιο τρόπο που ο Νόμος του Μωυσή εξυπηρετεί τους Εβραίους.

Επιπλέον, σε ένα από τα έργα του, με τίτλο Στρώματα, έγραψε ότι η εβραϊκή κουλτούρα είχε την πιο ισχυρή επιρροή στους Έλληνες. Δεδομένου αυτού και του γεγονότος ότι ο Κλήμης έλαβε εξαιρετική κλασική ελληνική παιδεία, συχνά περιέγραφε τη φιλοσοφία ως έχουσα ένα μόριο θεϊκής σοφίας.

Επιπλέον, ο Κλήμης υποστήριξε ότι όλη η επιστήμη και η τέχνη προέρχονται από τον ίδιο τον Θεό: «Η Γραφή ονομάζει όλα τα επιτεύγματα της ανθρώπινης σκέψης που περιέχονται στις εγκόσμιες επιστήμες και τέχνες, με την κοινή ονομασία «σοφία» … γιατί όλη η τέχνη και όλη η γνώση προέρχεται από Θεός".

Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, ένας από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του, προσέγγισε την ανάγνωση της ειδωλολατρικής φιλοσοφικής λογοτεχνίας με μεγαλύτερη προσοχή, αν και διαβεβαίωσε επίσης ότι θα μπορούσε αναμφίβολα να ωφελήσει πολύ, αν αντιμετωπιστεί με το σωστό σκεπτικό. Με την ευκαιρία αυτή, ο άγιος άφησε μια ηχογραφημένη ομιλία με τίτλο To Young Men σχετικά με το πώς να επωφεληθείτε από τα ειδωλολατρικά γραπτά. Σε αυτό το συγγραφικό έργο δίδαξε πώς να ξεχωρίζει το καλό από το κακό, την αρετή και το κακό.

Ο παραπάνω κατάλογος ονομάτων δεν περιλαμβάνει όλους τους χριστιανούς δασκάλους και αγίους που ενέκριναν τη φιλοσοφία, αλλά μας δίνει μόνο μια πρώτη ματιά της σωστής αντίληψης της φιλοσοφίας εντός της Ιεράς μας Παράδοσης.

Για παράδειγμα,

1. ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, παρόλο που παρατήρησε την έλλειψη ηθικής ορισμένων φιλοσόφων, όρισε τη φιλοσοφία ως «έχοντας καθαρή καρδιά, που εκπορεύεται από το νου».

2. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης ταύτισε τη φιλοσοφία με τη νύφη από το Άσμα Ασμάτων.

3. Ο Άγιος Ειρηναίος της Λυών επέδειξε εξαιρετική γνώση των αρχαίων ελληνικών κειμένων, αναφέροντάς τα συχνά στα έργα του.

4. Ο μακαριστός Ιερώνυμος ο Στριδώνας σπούδασε και φιλοσοφία σε νεαρή ηλικία.

Αυτή η λίστα μπορεί να συνεχιστεί με έναν εκτεταμένο αριθμό ονομάτων.

Ωστόσο, για κάθε δίκαιο, ορισμένοι εξέχοντες χριστιανοί δάσκαλοι δεν συμμερίστηκαν αυτές τις απόψεις της φιλοσοφίας.

Ο Τερτυλλιανός, για παράδειγμα, είδε σοβαρές αντιφάσεις μεταξύ της χριστιανικής πίστης και της φιλοσοφίας: «Τι είναι παρόμοιο μεταξύ ενός φιλοσόφου, ενός μαθητή της Ελλάδας και ενός χριστιανού, ενός μαθητή του ουρανού; Ο ένας αναζητά τη δόξα και ο άλλος τη σωτηρία. Ο ένας είναι σοφός στα λόγια και ο άλλος δείχνει τη σοφία του στην πράξη. ο ένας καταστρέφει και ο άλλος δημιουργεί. Ο ένας είναι φίλος του λάθους και ο άλλος είναι ο αντίπαλός του. Ο ένας είναι πλαστογράφος που διώχνει την αλήθεια και ο άλλος την φυλάει και την ερμηνεύει πιστά».

Ο Τατιανός ο Σύρος, παρόλο που ήταν μαθητής του Αγίου Ιουστίνου, άρχισε να αλλάζει τις θεολογικές του απόψεις μετά τον θάνατο του δασκάλου του, απορρίπτοντας ολόκληρη την πολιτιστική κληρονομιά του ελληνιστικού κόσμου: «Τι ευγενές πράγμα δημιούργησες με την επιδίωξη της φιλοσοφίας; Ποιος από τους πιο επιφανείς άντρες σας έχει απαλλαγεί από μάταιες καυχήσεις;

Ο Διογένης, που έκανε μια τέτοια παρέλαση της ανεξαρτησίας του με την μπανιέρα του, καταλήφθηκε από έντερο επειδή έφαγε έναν ακατέργαστο πολύποδα και έτσι έχασε τη ζωή του από λαιμαργία.

Ο Αρίστιππος, περπατώντας με πορφυρό ιμάτιο, έκανε μια άχαρη ζωή, σύμφωνα με τις λεγόμενες απόψεις του. Ο Πλάτωνας, ένας φιλόσοφος, πουλήθηκε από τον Διονύσιο για τις γοητευτικές του τάσεις». Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Τατιανός κατέληξε να απομακρυνθεί εντελώς από την Ορθόδοξη πίστη και να αρχίσει να ομολογεί γνωστικές απόψεις.

Παρά τις ελάχιστες απόψεις που καταδικάζουν την ελληνική φιλοσοφία, οι περισσότεροι από τους αγίους πατέρες συμφώνησαν ότι θα μπορούσε να έχει μεγάλο πνευματικό όφελος.

Με βάση τον ρόλο της ελληνικής φιλοσοφίας, που μπορεί να περιγραφεί ως προπαρασκευαστικό βήμα για την Καινή Διαθήκη, οι εικόνες των Ελλήνων φιλοσόφων τοποθετούνται στο νάρθηκα κάποιων εκκλησιών, απέναντι από το Άγιο Βήμα, όπου γίνεται το κύριο μυστήριο της Καινής Διαθήκης. θέση.

Πηγές:

1. Catalog

2. Πεμπτουσία

3. Ομιλία Μαρίας Χρόνη, Καθ. Βυζαντινής Φιλόλογίας